نقش دیلمیان در فروپاشی دولت ساسانی

تاریخ نگاری محلی به ثبت و ضبط وقایع تاریخی در محدودۀ یک شهر، ایالت و ناحیه می­پردازد، که ذیل تاریخ ملی کشور قرار می­گیرد. بنابراین، وجه اصلی و مشخصه تاریخ نگاری محلی پیوند آن با یک عرصه جغرافیایی محدود و مشخص است. بر این اساس، پرداختن به نقش سرزمین دیلَمیان که یکی از سرزمین­های  تحت سلطه شاهنشاهی ساسانی محسوب می­شد، در شورش­ها و سرانجام فروپاشی دولت ساسانی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. اگر چه مورخان عوامل مختلفی نظیر، جنگاوری و سخت­کوشی نیروهای اعراب که با ایمان به دین اسلام و با مبانی و اندیشه­های جدید و ،در مقابل، فرسودگی و ضعف دولت ساسانی، به خصوص در اواخر عمر این دولت و همچنین عوامل خارجی را باعث سقوط دولت ساسانی می­دانند، اما به نظر می­رسد نقش سرزمین دیلم  و ویژگی­های مردمان آن که بارها به مقابله با فرمانروایان ساسانی  پرداختند در فروپاشی این دولت از سوی مورخان نادیده انگاشته شده است. هر چند که از اوضاع سرزمین دیلم در دوره ساسانیان اطلاعات محدودی در دست داریم و، از این­رو، تاکنون به این موضوع پرداخته نشده است، اما با تکیه بر  برخی منابع می توان از بعضی از تحولات سیاسی و نظامی در این سرزمین  اطلاعات مفیدی به­دست آورد. بنابراین، این پژوهش با درک این مطلب تلاش دارد تا با استناد به منابع تاریخی و با استفاده از شیوۀ پژوهش­های تاریخی به نقش سرزمین دیلَمیان در فروپاشی دولت ساسانی بپردازد.